Tại sao bạn luôn hẹn hò với cùng một kiểu người? – Phân tích hiện tượng lựa chọn bạn đời dựa trên tính cách tương đồng
Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao mình dường như luôn bị thu hút bởi cùng một kiểu người trong các mối quan hệ tình cảm? Hiện tượng này không phải hiếm gặp và có thể được lý giải từ nhiều góc độ tâm lý học. Bài viết này sẽ phân tích sâu hơn về xu hướng lựa chọn đối tượng hẹn hò và kết hôn dựa trên tính cách tương đồng và những yếu tố ảnh hưởng đến nó.
I. Lý giải hiện tượng từ góc độ tâm lý học
1. Thuyết hấp dẫn tương đồng (Attraction Similarity Theory)
Theo thuyết hấp dẫn tương đồng, con người thường bị thu hút bởi những người có đặc điểm tính cách tương tự mình. Ví dụ, những người hướng ngoại thường thích chơi với nhau vì họ có thể cùng nhau tiệc tùng và tham gia các hoạt động xã hội. Điều này được giải thích bởi sự thoải mái và dễ dàng trong giao tiếp khi chia sẻ những đặc điểm chung.
2. Sự thoải mái và dễ dự đoán
Tính cách tương đồng tạo ra cảm giác an toàn và dễ hiểu trong mối quan hệ. Khi bạn hẹn hò với người có tính cách giống mình, bạn có thể dễ dàng đoán được phản ứng và hành vi của đối phương, từ đó giảm thiểu xung đột và tăng cường sự hòa hợp. Điều này đặc biệt quan trọng trong các mối quan hệ lâu dài.
3. Xác nhận bản thân (Self-verification)
Con người có xu hướng tìm kiếm sự xác nhận về cách họ nhìn nhận bản thân từ người khác. Khi hẹn hò với người có tính cách tương tự, bạn nhận được sự đồng cảm và xác nhận về cách suy nghĩ, cảm nhận của mình. Điều này giúp tăng cường lòng tự trọng và cảm giác ổn định về bản sắc cá nhân.
II. Vai trò của kinh nghiệm quá khứ
1. Mô hình gắn bó (Attachment Theory)
Lý thuyết gắn bó cho rằng kiểu gắn bó từ thuở nhỏ với cha mẹ hoặc người chăm sóc chính sẽ ảnh hưởng đến cách chúng ta lựa chọn và tương tác với bạn đời khi trưởng thành. Ví dụ, một người có kiểu gắn bó lo âu có thể tìm kiếm đối tác cũng có xu hướng lo âu tương tự, tạo nên một mối quan hệ quen thuộc nhưng không nhất thiết là lành mạnh.
2. Học tập xã hội
Chúng ta thường học hỏi và tái tạo những mô hình quan hệ mà ta quan sát được từ cha mẹ hoặc những người xung quanh. Nếu bạn lớn lên trong một gia đình mà cha mẹ có tính cách tương đồng và mối quan hệ hạnh phúc, bạn có thể vô thức tìm kiếm một mối quan hệ tương tự cho chính mình.
III. Ảnh hưởng của môi trường và hoàn cảnh
1. Tiếp xúc thường xuyên (Mere Exposure Effect)
Hiệu ứng tiếp xúc đơn thuần cho thấy chúng ta có xu hướng thích những gì quen thuộc. Trong bối cảnh hẹn hò, điều này có nghĩa là bạn có nhiều khả năng bị thu hút bởi những người mà bạn gặp thường xuyên trong môi trường sống hoặc làm việc. Và những người này thường có tính cách tương tự bạn vì họ cũng chọn cùng một môi trường.
2. Áp lực xã hội và văn hóa
Kỳ vọng của gia đình, bạn bè và chuẩn mực văn hóa về “người bạn đời lý tưởng” cũng có thể ảnh hưởng đến lựa chọn của bạn. Nếu môi trường xung quanh đề cao những đặc điểm tính cách nhất định, bạn có thể vô thức tìm kiếm những đặc điểm đó ở đối tác tiềm năng.
IV. Lợi ích và hạn chế của việc hẹn hò với người có tính cách tương đồng
1. Lợi ích
- Dễ hiểu và đồng cảm với nhau
- Ít xung đột về giá trị sống, sở thích
- Tạo cảm giác thoải mái và an toàn trong mối quan hệ
2. Hạn chế
- Có thể dẫn đến sự nhàm chán theo thời gian
- Hạn chế cơ hội phát triển và học hỏi từ sự khác biệt
- Có nguy cơ củng cố những đặc điểm tiêu cực chung
V. Cách mở rộng phạm vi lựa chọn đối tác
1. Tự nhận thức
Bước đầu tiên là hiểu rõ xu hướng và lý do lựa chọn của bản thân. Hãy dành thời gian suy ngẫm về những mối quan hệ trước đây và xác định những mẫu hình lặp lại. Điều này sẽ giúp bạn nhận ra những đặc điểm thực sự quan trọng đối với mình trong một mối quan hệ.
2. Thử thách bản thân
Hãy chủ động tiếp xúc với những người có tính cách khác biệt. Tham gia các hoạt động mới, đi đến những nơi mới để gặp gỡ đa dạng người. Mở lòng với những trải nghiệm mới trong các mối quan hệ, ngay cả khi ban đầu có thể cảm thấy không thoải mái.
3. Cân nhắc sự bổ sung
Thay vì chỉ tìm kiếm người giống mình, hãy cân nhắc những người có đặc điểm bổ sung cho bạn. Ví dụ, nếu bạn là người hướng nội, một đối tác hướng ngoại có thể giúp bạn mở rộng vòng tròn xã hội. Sự khác biệt có thể tạo cơ hội cho cả hai cùng phát triển và học hỏi lẫn nhau.
Kết luận
Xu hướng hẹn hò với người có tính cách tương đồng là một hiện tượng phổ biến và có thể được lý giải bởi nhiều yếu tố tâm lý và xã hội. Mặc dù điều này có thể mang lại sự thoải mái và an toàn, nhưng cũng có thể hạn chế cơ hội phát triển cá nhân và trải nghiệm đa dạng trong các mối quan hệ.
Việc nhận thức được xu hướng này và chủ động mở rộng phạm vi lựa chọn có thể mang lại những trải nghiệm mới mẻ và phong phú trong đời sống tình cảm. Hãy nhớ rằng, mỗi mối quan hệ đều là cơ hội để học hỏi và phát triển, dù đó là với người có tính cách tương đồng hay khác biệt với bạn.
Cuối cùng, điều quan trọng nhất không phải là tìm kiếm một người hoàn toàn giống hay khác biệt với mình, mà là tìm được một người có thể cùng bạn xây dựng một mối quan hệ lành mạnh, hỗ trợ lẫn nhau và cùng nhau phát triển. Hãy mở lòng với những khả năng mới và cho phép bản thân khám phá những khía cạnh chưa biết trong tình yêu và các mối quan hệ.
Nguồn: Larsen, R. J., & Buss, D. M. (2017). Personality psychology: Domains of knowledge about human nature (6th ed). Boston: McGraw Hill.
