Series “Khám phá bản thân”:
* Phần 1: “5 cách hiểu đúng về chính mình” – Giải thích các phương pháp như nội quán, tìm kiếm phản hồi từ người khác, tự quan sát hành vi của bản thân.
* Phần 2: “Bạn có bao nhiêu ‘cái tôi’?” – Giới thiệu về khái niệm đa bản ngã và cái tôi thật sự.
* Phần 3: “Khủng hoảng căn tính – Khi bạn không biết mình là ai” – Phân tích hai loại khủng hoảng căn tính và cách vượt qua.
Series “Khám phá bản thân” – Phần 3: Khủng hoảng căn tính – Khi bạn không biết mình là ai
Khủng hoảng căn tính là một trải nghiệm tâm lý phổ biến, khi một người cảm thấy mất phương hướng và không chắc chắn về bản sắc, mục đích, và vị trí của mình trong cuộc sống. Mặc dù có thể gây ra sự khó chịu, khủng hoảng căn tính cũng có thể là cơ hội để tái định hình và phát triển bản thân.
I. Hai loại khủng hoảng căn tính chính
1. Khủng hoảng căn tính ở tuổi vị thành niên:
Nguyên nhân:
- Sự thay đổi sinh lý và tâm lý nhanh chóng
- Áp lực xã hội và kỳ vọng từ gia đình
- Quá trình tìm kiếm bản sắc cá nhân
Biểu hiện:
- Thay đổi thường xuyên về phong cách và sở thích
- Thử nghiệm các vai trò và nhóm xã hội khác nhau
- Cảm giác bối rối về định hướng tương lai
Tác động:
- Có thể dẫn đến hành vi nổi loạn hoặc rủi ro
- Ảnh hưởng đến kết quả học tập và các mối quan hệ
- Có thể tạo nền tảng cho sự phát triển cá nhân mạnh mẽ
2. Khủng hoảng căn tính ở tuổi trưởng thành:
Nguyên nhân:
- Thay đổi lớn trong cuộc sống (mất việc, ly hôn, về hưu)
- Không hài lòng với cuộc sống hiện tại
- Cảm giác không đạt được mục tiêu đề ra
Biểu hiện:
- Cảm giác trống rỗng hoặc mất phương hướng
- Đặt câu hỏi về các quyết định cuộc đời
- Thay đổi đột ngột trong lối sống hoặc sự nghiệp
Tác động:
- Có thể dẫn đến trầm cảm hoặc lo âu
- Ảnh hưởng đến các mối quan hệ và hiệu suất công việc
- Có thể là động lực cho sự thay đổi tích cực và tăng trưởng cá nhân
II. Dấu hiệu nhận biết khủng hoảng căn tính
- Cảm giác mất phương hướng và không chắc chắn về tương lai
- Khó khăn trong việc ra quyết định, ngay cả với những việc nhỏ
- Thay đổi thái độ và hành vi đột ngột
- Cảm giác không hài lòng với cuộc sống hiện tại nhưng không biết muốn gì
- Tự nghi ngờ bản thân và giá trị của mình
III. Tác động của khủng hoảng căn tính
1. Đối với cá nhân:
- Stress và lo âu gia tăng
- Giảm lòng tự trọng và sự tự tin
- Có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe tâm thần
2. Đối với mối quan hệ xã hội:
- Khó khăn trong giao tiếp và duy trì mối quan hệ
- Có thể dẫn đến cô lập xã hội
- Xung đột với người thân do thay đổi trong hành vi
3. Đối với công việc và sự nghiệp:
- Giảm hiệu suất và động lực làm việc
- Khó khăn trong việc đặt mục tiêu và theo đuổi chúng
- Có thể dẫn đến quyết định thay đổi sự nghiệp đột ngột
IV. Cách vượt qua khủng hoảng căn tính
1. Tự nhận thức và chấp nhận:
- Thừa nhận rằng bạn đang trải qua khủng hoảng căn tính
- Hiểu rằng đây là một phần bình thường của sự phát triển cá nhân
2. Xác định lại giá trị cốt lõi:
- Dành thời gian suy ngẫm về những điều quan trọng nhất với bạn
- Viết ra những giá trị và niềm tin cốt lõi của bạn
3. Đặt mục tiêu mới:
- Xác định những mục tiêu ngắn hạn và dài hạn phù hợp với giá trị của bạn
- Chia nhỏ mục tiêu thành các bước cụ thể và có thể thực hiện được
4. Tìm kiếm sự hỗ trợ:
- Chia sẻ cảm xúc với gia đình và bạn bè đáng tin cậy
- Cân nhắc tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia tâm lý
5. Khám phá bản thân:
- Thử những hoạt động và trải nghiệm mới
- Học hỏi kỹ năng mới hoặc phát triển sở thích mới
V. Vai trò của khủng hoảng căn tính trong sự phát triển cá nhân
- Cơ hội để tái định hình bản thân và xác định lại ưu tiên cuộc sống
- Động lực cho sự thay đổi tích cực và tăng trưởng cá nhân
- Cơ hội để phát triển khả năng đối phó với thách thức và thay đổi
Kết luận
Khủng hoảng căn tính, mặc dù có thể gây ra sự khó chịu và bối rối, nhưng cũng là một phần quan trọng trong quá trình phát triển cá nhân. Bằng cách đối mặt với những thách thức này một cách chủ động và tích cực, chúng ta có thể biến khủng hoảng thành cơ hội để hiểu rõ hơn về bản thân, xác định lại mục tiêu cuộc sống, và phát triển thành một phiên bản tốt hơn của chính mình. Hãy nhớ rằng, việc trải qua khủng hoảng căn tính là bình thường và có thể là bước đệm cho sự trưởng thành và phát triển cá nhân sâu sắc hơn.
Nguồn: Larsen, R. J., & Buss, D. M. (2019). Personality psychology: Domains of knowledge about human nature (6th ed). Boston: McGraw Hill.
