Bạn có bao giờ tìm kiếm chiếc điện thoại trong khi vẫn đang cầm nó trên tay? Hoặc lướt qua một biển báo quan trọng trên đường mà không hề nhận ra? Nếu có, bạn đã trải nghiệm hiện tượng “mù tạm thời do không tập trung” – một trạng thái tâm lý thú vị mà chúng ta thường gặp trong cuộc sống hàng ngày.
Hiện tượng này xảy ra khi chúng ta nhìn trực tiếp vào một vật thể nhưng không nhận thức được sự hiện diện của nó. Nghe có vẻ kỳ lạ, nhưng đây là một phần bình thường trong cách não bộ chúng ta xử lý thông tin. Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về hiện tượng này và tác động của nó đến cuộc sống của chúng ta.
1. Cơ chế hoạt động của “mù tạm thời do không tập trung”
Hiện tượng này xuất phát từ khả năng chú ý có chọn lọc của não bộ. Mỗi giây, chúng ta tiếp nhận một lượng lớn thông tin từ môi trường xung quanh. Để xử lý hiệu quả, não bộ phải lọc và ưu tiên một số thông tin nhất định [1].
Khi chúng ta tập trung cao độ vào một nhiệm vụ, não bộ có xu hướng “bỏ qua” các thông tin được coi là không liên quan. Điều này giúp chúng ta hoàn thành công việc hiệu quả hơn, nhưng cũng có thể dẫn đến việc bỏ lỡ những chi tiết quan trọng trong môi trường xung quanh [2].
Ví dụ, khi bạn đang mải mê nhắn tin, bạn có thể không nhận thấy người bạn đang đi ngang qua, dù họ ở ngay trong tầm mắt của bạn. Não bộ của bạn đã “lọc” thông tin này ra để tập trung vào nhiệm vụ đang thực hiện.
2. Tác động trong cuộc sống hàng ngày
Hiện tượng “mù tạm thời do không tập trung” có thể ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh trong cuộc sống của chúng ta:
- Hiệu suất công việc: Bạn có thể bỏ lỡ những chi tiết quan trọng trong một báo cáo dài vì quá tập trung vào một phần cụ thể.
- An toàn: Khi lái xe, nếu quá tập trung vào điều chỉnh radio, bạn có thể không nhận ra đèn đỏ phía trước.
- Mối quan hệ: Bạn có thể vô tình bỏ qua những dấu hiệu cảm xúc quan trọng từ người khác khi đang bận rộn với suy nghĩ của mình [3].
3. Cách khắc phục và tận dụng hiện tượng
Mặc dù không thể hoàn toàn loại bỏ hiện tượng này, chúng ta có thể học cách giảm thiểu tác động tiêu cực của nó:
- Thực hành chánh niệm: Kỹ thuật này giúp nâng cao nhận thức về môi trường xung quanh và trạng thái nội tâm của bản thân [4].
- Tạo thói quen “quét” môi trường: Định kỳ dừng lại và quan sát xung quanh, đặc biệt trong các tình huống đòi hỏi sự tập trung cao độ.
- Sử dụng công cụ hỗ trợ: Ví dụ, đặt báo thức nhắc nhở kiểm tra email quan trọng hoặc sử dụng các ứng dụng quản lý nhiệm vụ.
Hiểu biết về hiện tượng này cũng có thể được áp dụng trong nhiều lĩnh vực như thiết kế giao diện người dùng, an toàn giao thông, và cải thiện hiệu quả làm việc [5].
Kết luận
“Mù tạm thời do không tập trung” là một hiện tượng tâm lý thú vị, phản ánh cách não bộ chúng ta xử lý thông tin trong một thế giới ngập tràn kích thích. Bằng cách nhận biết và hiểu rõ về nó, chúng ta có thể phát triển các chiến lược để giảm thiểu tác động tiêu cực và tận dụng nó một cách có lợi.
Hãy thử áp dụng những kiến thức này vào cuộc sống hàng ngày của bạn. Bạn có thể sẽ ngạc nhiên khi nhận ra mình “nhìn thấy” nhiều hơn những gì bạn nghĩ!
Tài liệu tham khảo:
[1] Simons, D. J., & Chabris, C. F. (1999). Gorillas in our midst: Sustained inattentional blindness for dynamic events. Perception, 28(9), 1059-1074.
[2] Mack, A., & Rock, I. (1998). Inattentional blindness. MIT press.
[3] Drew, T., Võ, M. L. H., & Wolfe, J. M. (2013). The invisible gorilla strikes again: Sustained inattentional blindness in expert observers. Psychological Science, 24(9), 1848-1853.
[4] Hölzel, B. K., Lazar, S. W., Gard, T., Schuman-Olivier, Z., Vago, D. R., & Ott, U. (2011). How does mindfulness meditation work? Proposing mechanisms of action from a conceptual and neural perspective. Perspectives on Psychological Science, 6(6), 537-559.
[5] Most, S. B., Scholl, B. J., Clifford, E. R., & Simons, D. J. (2005). What you see is what you set: Sustained inattentional blindness and the capture of awareness. Psychological Review, 112(1), 217-242.
