Bạn có bao giờ cảm thấy mình thiếu động lực để theo đuổi mục tiêu, dù đó là những điều bạn thực sự mong muốn? Nếu câu trả lời là có, bài viết này dành cho bạn. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng khám phá 5 bí quyết để kích thích động lực nội tại – nguồn năng lượng mạnh mẽ giúp bạn kiên trì và đạt được những điều mình mong muốn trong cuộc sống.
Trước hết, hãy cùng tìm hiểu động lực nội tại là gì. Theo Thuyết tự quyết của Ryan và Deci, động lực nội tại là động lực xuất phát từ niềm vui và sự thỏa mãn vốn có trong bản thân hoạt động, không cần phần thưởng bên ngoài [1]. Ví dụ, bạn học một ngoại ngữ mới vì bạn thấy thú vị, không phải vì ai đó bắt buộc. Động lực nội tại có sức mạnh to lớn giúp chúng ta vượt qua khó khăn, duy trì nỗ lực lâu dài để đạt được mục tiêu.
Vậy làm thế nào để nuôi dưỡng và tăng cường động lực nội tại? Hãy cùng khám phá 5 bí quyết sau đây:
1. Nuôi dưỡng nhu cầu tự chủ
Tự chủ là một trong ba nhu cầu tâm lý cơ bản theo Thuyết tự quyết [1]. Đó là cảm giác được làm chủ cuộc sống và hành động của chính mình. Để nuôi dưỡng nhu cầu này, bạn có thể:
- Đặt ra mục tiêu cá nhân phù hợp với giá trị của bản thân. Thay vì chạy theo mục tiêu của người khác, hãy tự hỏi: “Điều gì thực sự quan trọng với mình?”
- Tạo không gian để tự do lựa chọn và quyết định. Ví dụ, nếu bạn muốn tập thể dục, hãy cho phép mình linh hoạt chọn bài tập và thời gian phù hợp.
- Phản ánh về lý do cá nhân đằng sau mỗi mục tiêu. Điều này giúp bạn kết nối sâu sắc hơn với động lực của mình.
2. Phát triển cảm giác năng lực
Cảm giác năng lực, hay “bản lĩnh” theo Thuyết tự quyết [1], là niềm tin rằng bạn có khả năng đạt được mục tiêu. Để tăng cường cảm giác này, bạn có thể:
- Chia nhỏ mục tiêu lớn thành các bước nhỏ có thể đạt được. Điều này giúp bạn tránh cảm giác quá tải và tạo ra những “chiến thắng” nhỏ thường xuyên.
- Ghi nhận và tôn vinh những tiến bộ nhỏ. Hãy dành thời gian để đánh giá cao nỗ lực của bản thân, dù là những bước tiến nhỏ nhất.
- Thay đổi cách nhìn về thất bại: coi đó là cơ hội học hỏi. Theo Carol Dweck, người có tư duy tăng trưởng tin rằng khả năng có thể phát triển qua nỗ lực và kinh nghiệm [2].
3. Tăng cường kết nối có ý nghĩa
Nhu cầu kết nối là yếu tố thứ ba trong Thuyết tự quyết [1]. Đó là cảm giác được gắn kết và thuộc về. Để nuôi dưỡng nhu cầu này, bạn có thể:
- Chia sẻ mục tiêu với người thân tin cậy. Việc này không chỉ giúp bạn có trách nhiệm hơn mà còn tạo ra hệ thống hỗ trợ.
- Tham gia các nhóm có cùng mục tiêu hoặc sở thích. Ví dụ, nếu bạn muốn học tiếng Anh, hãy tham gia một câu lạc bộ tiếng Anh.
- Tìm kiếm mentor hoặc coach trong lĩnh vực bạn theo đuổi. Họ có thể cung cấp hướng dẫn, phản hồi và sự khích lệ quý giá.
4. Tạo môi trường kích thích tối ưu
Theo Thuyết kích thích và định luật Yerkes-Dodson, mỗi người có một mức độ kích thích tối ưu để đạt hiệu suất cao nhất [3]. Để tạo môi trường như vậy, bạn có thể:
- Xác định mức độ thử thách phù hợp cho bản thân. Quá dễ sẽ gây nhàm chán, quá khó sẽ gây căng thẳng.
- Tạo môi trường làm việc/học tập kích thích sự sáng tạo. Ví dụ, trang trí không gian làm việc với màu sắc và đồ vật truyền cảm hứng cho bạn.
- Thử thách bản thân với các nhiệm vụ mới mẻ nhưng không quá khó. Điều này giúp bạn duy trì sự hứng thú và phát triển kỹ năng mới.
5. Xây dựng ý nghĩa và mục đích lớn hơn
Cuối cùng, hãy kết nối mục tiêu của bạn với một ý nghĩa lớn hơn. Điều này liên quan đến nhu cầu hiện thực hóa bản thân trong tháp nhu cầu Maslow [4]. Bạn có thể:
- Xác định giá trị cốt lõi và tầm nhìn dài hạn của bản thân. Hỏi bản thân: “Mình muốn để lại di sản gì?”
- Liên kết mục tiêu ngắn hạn với mục đích lớn hơn trong cuộc sống. Ví dụ, việc học một kỹ năng mới không chỉ giúp bạn trong công việc mà còn đóng góp vào sự phát triển cá nhân tổng thể.
- Thực hành lòng biết ơn và nhìn nhận tác động tích cực của công việc mình làm. Điều này giúp bạn thấy được ý nghĩa trong từng hành động nhỏ.
Kết luận
Nuôi dưỡng động lực nội tại là một quá trình đòi hỏi sự kiên nhẫn và thực hành đều đặn. Bằng cách áp dụng 5 bí quyết trên – nuôi dưỡng nhu cầu tự chủ, phát triển cảm giác năng lực, tăng cường kết nối có ý nghĩa, tạo môi trường kích thích tối ưu, và xây dựng ý nghĩa lớn hơn – bạn có thể tăng cường động lực nội tại của mình, giúp bạn kiên trì và đạt được những mục tiêu quan trọng trong cuộc sống.
Hãy bắt đầu áp dụng những bí quyết này ngay từ hôm nay và chắc chắn bạn sẽ thấy sự khác biệt!
Tài liệu tham khảo
[1] Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68-78.
[2] Dweck, C. S. (2006). Mindset: The new psychology of success. Random House.
[3] Yerkes, R. M., & Dodson, J. D. (1908). The relation of strength of stimulus to rapidity of habit‐formation. Journal of Comparative Neurology and Psychology, 18(5), 459-482.
[4] Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370-396.
