Viết lách không chỉ là một công cụ giao tiếp, mà còn được công nhận như một phương pháp trị liệu hiệu quả. Trong những năm gần đây, nhiều nghiên cứu tâm lý học đã chỉ ra rằng việc viết về cảm xúc có thể giúp giảm căng thẳng, lo âu và cải thiện sức khỏe tinh thần về tổng thể. Các nhà nghiên cứu như James Pennebaker, Karen A. Baikie cùng với Kay Wilhelm và Olena Kobchinska, hay một số tác giả khác đã chứng minh rằng viết lách có thể có tác động tích cực đến sức khỏe tâm lý và thể chất. Bài viết này sẽ khám phá tổng quan về hai hình thức Viết: viết trị liệu và viết tự do, cơ sở khoa học của chúng, và cách viết lách có thể giúp chúng ta khám phá và thể hiện bản thân một cách sâu sắc.

Các hình thức viết

   Viết trị liệu (Writing Therapy), hay viết lách trị liệu, là phương pháp trị liệu có cấu trúc, trong đó cá nhân viết về những cảm xúc và trải nghiệm cá nhân. Được sử dụng dưới sự hướng dẫn của nhà trị liệu, mục tiêu chính là cải thiện sức khỏe tâm thần bằng cách xử lý và chữa lành từ các trải nghiệm căng thẳng hoặc chấn thương. Nghiên cứu cho thấy viết trị liệu có thể mang lại những cải thiện đáng kể về sức khỏe tâm thần và thể chất, giúp giảm căng thẳng và tăng cường khả năng đối phó với các vấn đề tâm lý.

   Viết tự do (Free Writing) là kỹ thuật viết liên tục trong một khoảng thời gian mà không quan tâm đến ngữ pháp hay chủ đề cụ thể. Mục đích là kích thích sự sáng tạo và vượt qua “tắc nghẽn” trong quá trình viết. Viết tự do không yêu cầu sự hoàn hảo hay kỹ năng viết xuất sắc, mà tập trung vào sự thành thật và tự do thể hiện cảm xúc. Viết tự do cũng có thể giúp giải tỏa căng thẳng, tạo ra sự thoải mái và giúp người viết tổ chức lại suy nghĩ của mình.

Cơ sở khoa học của viết trong tâm lý học: 

   Nghiên cứu của James Pennebaker, một nhà tâm lý học tại Đại học Texas, là một trong những người tiên phong trong nghiên cứu viết trị liệu. Nghiên cứu của ông cho thấy viết về cảm xúc (viết biểu cảm) có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe tinh thần và thể chất. Trong một nghiên cứu nổi tiếng vào năm 1999, Pennebaker và các cộng sự đã yêu cầu các sinh viên viết về những trải nghiệm căng thẳng trong 15-20 phút mỗi ngày, liên tục trong bốn ngày. Kết quả cho thấy, những sinh viên này có sức khỏe tốt hơn và ít phải đi khám bệnh hơn. Nghiên cứu chỉ ra rằng, việc viết giúp tổ chức lại suy nghĩ và cảm xúc, giảm căng thẳng và cải thiện khả năng đối phó với các vấn đề tâm lý【Pennebaker & Beall, 1986】. 

   Nghiên cứu của Karen A. Baikie và Kay Wilhelm, vào năm 2005 đã chỉ ra rằng viết lách có thể mang lại nhiều lợi ích về sức khỏe. Baikie và Wilhelm thực hiện một nghiên cứu tổng hợp về các nghiên cứu trước đây và phát hiện ra rằng việc viết biểu cảm có thể cải thiện hệ miễn dịch, chức năng gan và phổi, đồng thời giảm các triệu chứng nhiều vấn đề tâm lý, bao gồm trầm cảm, lo âu, và PTSD. Họ kết luận rằng viết lách có thể làm tăng mức độ các kháng thể trong cơ thể và giúp giảm các triệu chứng của các tình trạng sức khỏe khác【Baikie & Wilhelm, 2005】. 

   Nghiên cứu của Olena Kobchinska về tiểu thuyết “Cuộc sống trước đây của chúng ta” của Anne-Sophie Brasme đã phân tích các chiến lược tự viết của nhân vật chính để hiểu tác động trị liệu của việc viết. Trong tiểu thuyết, nhân vật nữ chính đã vượt qua chấn thương, nhận được sự thanh lọc và nhận thức mới về cuộc sống. Nghiên cứu này dựa trên các lý thuyết của các nhà phê bình văn học, triết học và xã hội học như Ph. Lejeune, J. Derrida, J. Pavlenko, P. Ricoeur, J.-C. Kaufmann, và A. Giddens. Việc viết về bản thân được coi là công cụ xây dựng bản sắc và giải quyết hậu quả sau chấn thương【Olena, 2024】. 

   Ngoài ra, Vivian Wagner Ph.D., trong bài báo “The Magic of Freewriting,” nhấn mạnh rằng viết tự do giúp khơi dậy sự sáng tạo, giảm căng thẳng và thúc đẩy cảm giác tự do trong việc biểu đạt suy nghĩ mà không bị ràng buộc bởi quy tắc ngữ pháp hay cấu trúc【Wagner, 2017】. Kristina Adams, trong bài “The Psychological Benefits of Freewriting,” cũng đồng tình rằng viết tự do có thể cải thiện sức khỏe tinh thần bằng cách giúp người viết thể hiện và xử lý cảm xúc, giảm căng thẳng, và tăng cường tự nhận thức【Adams, 2016】. Cả hai tác giả đều cho rằng viết tự do là một công cụ mạnh mẽ để cải thiện sức khỏe tinh thần và tăng cường sự sáng tạo.

Tính chất và đặc điểm chung của viết

   Viết không yêu cầu sự hoàn hảo hay kỹ năng viết xuất sắc, mà tập trung vào sự thành thật và tự do thể hiện cảm xúc của mỗi cá nhân. Không những vậy, việc viết không bị kiểm soát, cho phép người viết tự do bày tỏ những suy nghĩ và cảm xúc sâu kín nhất của mình. Một trong những đặc điểm quan trọng của viết là sự linh hoạt về thời gian và tần suất viết. Người viết có thể chọn viết khi nào cảm thấy cần thiết, không có áp lực về thời gian cụ thể. Điều này giúp việc viết trở thành một phần tự nhiên trong cuộc sống hàng ngày, không gây thêm căng thẳng cho người tham gia. Viết nói chung không chỉ giúp cải thiện sức khỏe tinh thần mà còn tăng cường khả năng sáng tạo, khuyến khích người viết suy nghĩ theo những cách mới và khác biệt, mở rộng khả năng tư duy sáng tạo và khám phá bản thân. Đồng thời cũng giúp cải thiện khả năng tập trung và tư duy logic. 

Ứng dụng thực tiễn 

   Viết trị liệu có thể được áp dụng trong nhiều bối cảnh khác nhau. Trong môi trường điều trị, các chuyên gia có thể khuyến khích bệnh nhân viết nhật ký cảm xúc hoặc thực hiện các bài tập viết cụ thể để giúp họ xử lý các vấn đề tâm lý. Viết trị liệu cũng có thể được áp dụng trong các nhóm hỗ trợ, nơi các thành viên có thể chia sẻ trải nghiệm và cảm xúc thông qua việc viết.

   Viết tự do được áp dụng trong đời sống hàng ngày. Chúng ta có thể tự thực hiện các bài tập viết như viết nhật ký, viết thư cho chính mình hoặc viết các bài luận về các vấn đề cá nhân. Viết lách có thể trở thành một phần của thói quen hàng ngày, giúp duy trì sức khỏe tinh thần và cảm xúc.

Kết Luận

   Viết không chỉ là một phương tiện giao tiếp mà còn là một công cụ trị liệu mạnh mẽ với nhiều lợi ích khoa học đã được chứng minh. Nghiên cứu của các nhà tâm lý học như James Pennebaker và Karen A. Baikie cùng với Kay Wilhelm đã khẳng định rằng viết về cảm xúc có thể giúp giảm căng thẳng, lo âu và cải thiện sức khỏe tổng thể. Viết lách không chỉ giúp chúng ta giải tỏa cảm xúc mà còn khuyến khích sự tự nhận thức và khám phá bản thân. Hơn nữa, viết lách còn mang lại cơ hội để thể hiện sự sáng tạo và tìm kiếm niềm vui trong cuộc sống. Dù là trong môi trường điều trị hay trong đời sống hàng ngày, viết lách có thể trở thành một phần quan trọng của hành trình chăm sóc sức khỏe tinh thần và cảm xúc của mỗi người.

Người viết: Trần Thị Mai Anh

Tài liệu tham khảo:

Pennebaker, J. W. (1999). Opening Up: The Healing Power of Expressing Emotions. Guilford Press.

Baikie, K. A., & Wilhelm, K. (2005). Emotional and physical health benefits of expressive writing. Advances in Psychiatric Treatment, 11(5), 338-346.

Olena Kobchinska (2024). Articles WRITING AS THERAPY AND MEANING IN OUR PREVIOUS LIFE BY ANNE-SOPHIE BRASME (2014). Bulletin of Taras Shevchenko National University of Kyiv Literary Studies Linguistics Folklore Studies,  1(35)

Kristina Adams. (2016). The Psychological Benefits of Freewriting. The Writer’s Cookbook.

Vivian Wagner Ph.D. (2017). The Magic of Freewriting. Psychology Day