Tâm lý con người hình thành từ đâu?

Mọi thắc mắc sẽ được giải đáp qua “Tâm lý học phát triển” – quyển sách cuối cùng trong bộ Tâm lý học toàn thư do NXB Trẻ sản xuất, gồm những nghiên cứu quan trọng xoay quanh các giai đoạn phát triển tâm sinh lý của trẻ từ:

Quá trình phát triển bào thai.

Nhận thức của trẻ sơ sinh.

Quá trình phát triển tri giác.

Các giai đoạn phát triển.

Quá trình phát triển trí nhớ.

Phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề.

Sự phát triển cảm xúc.

Phát triển về mặt xã hội.

Ứng dụng và thách thức trong tương lai.

Nhìn chung, các nghiên cứu tập trung vào giai đoạn bào thai đến khi trẻ lên 2 tuổi. Đây được xem là giai đoạn tối quan trọng để trẻ hình thành và phát triển đầy đủ chức năng tri giác và một số nhận biết cơ bản. Nếu giai đoạn này trẻ không được chăm sóc và huấn luyện theo đúng lộ trình phát triển thì về sau có thể trẻ sẽ bị khiếm khuyết về nhận thức và hành vi vĩnh viễn.

Hai nhà tâm lý học nổi tiếng trong lĩnh vực này, Lev Vygotsky và Piaget đã có những đóng góp quan trọng về sự phát triển cách suy nghĩ của trẻ từ khi sinh ra đến lúc trưởng thành. Dù họ thống nhất với nhau rằng vấn đề cần giải quyết là xác định “cái gì” phát triển và phát triển như thế nào đối với trẻ, nhưng lý thuyết hai ông lại có sự khác biệt đáng bàn luận.

Nếu Lev Vygotsky xem cách học của trẻ là từ sự tích lũy kinh nghiệm của những người đi trước thì Piaget mang nhiều tham vọng hơn khi cho rằng trẻ có sẵn bản tính ham học hỏi và muốn khám phá môi trường xung quanh. Chính điểm này đã khiến Piaget nhận nhiều ý kiến trái chiều hơn trong lĩnh vực tâm lý học phát triển này.

“Tất cả các chức năng (tư duy) cao cấp hơn đều khởi nguồn từ sự trao đổi trực tiếp giữa các cá nhân với nhau” – theo Lev Vygotsky, 1978.

“Cuộc sống là chuỗi sáng tạo liên tục của các hình thức (tư duy) ngày càng phức tạp và sự cân bằng không ngừng của các hình thức này để thích ứng môi trường xung quanh” – theo Jean Piaget, 1963.

Cuối cùng, trước bối cảnh công nghệ khoa học ngày càng phát triển, nhiều vấn đề được đặt ra trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ mà vẫn chưa có lời giải đáp cụ thể nào.

Nếu cho trẻ tiếp xúc sớm với công nghệ thì liệu có ảnh hưởng đến tiến trình phát triển nhận thức bình thường của trẻ không?

Những khía cạnh nào của công nghệ thúc đẩy sự phát triển tối ưu cho trẻ và làm thế nào để chúng ta có thể mang những ưu thế đó đến nhiều trẻ em hơn nếu chúng được sinh ra trong bối cảnh thiếu thốn trang thiết bị, công nghệ hiện đại?

Đây là những thách thức không nhỏ đối với xã hội nói chung và lĩnh vực tâm lý học phát triển nói riêng đối với nhiều thế hệ mai sau.