Các giai đoạn phát triển tâm lý tính dục trong lý thuyết của Freud về tính cách

Stages of Psychosexual Development in Freud’s Theory of Personality

Dù đúng hay sai, lý thuyết của Freud đã trở nên rất phổ biến và bạn cũng nên tìm hiểu về nó. Một trong những điểm chính đó là sự phát triển tâm lý tính dục và khoái cảm bắt đầu từ giai đoạn sơ sinh. Ông sử dụng một cách phổ quát thuật ngữ khoái cảm tâm lý tính dục – tất cả những hưng phấn mạnh mẽ, dễ chịu, phát sinh từ những kích thích tới cơ thể. Ông khẳng định rằng cách chúng ta đương đầu với quá trình phát triển tâm lý tính dục của chính mình ảnh hưởng đến hầu hết tất cả các khía cạnh của tính cách. 

Theo Freud (1905/1925), con người có năng lượng tâm lý tính dục, hay còn gọi là dục năng/libido, bắt nguồn từ một từ Latin nghĩa là “khao khát”. Trong suốt thời sơ sinh, dục năng tập trung ở miệng. Khi trẻ lớn dần lên, dục năng dịch chuyển sang các phần cơ thể khác. Trẻ em phát triển theo năm giai đoạn phát triển tâm lý tính dục và mỗi người đều để lại dấu ấn trong tính cách khi trưởng thành. Nếu sự phát triển tâm lý tính dục thông thường nếu bị ngăn trở hoặc bị ảnh hưởng ở bất kỳ giai đoạn nào thì Freud cho rằng phần dục năng đó sẽ bị cắm chốt / fix ở giai đoạn đó và người này sẽ tiếp tục quan tâm với những vùng khoái cảm liên quan liên quan đến giai đoạn đó. Bảng 14.1 Tổng hợp các giai đoạn. 

Giai đoạn miệng – The Oral Stage

Ở giai đoạn miệng, từ giai đoạn sơ sinh đến khoảng 1,5 tuổi, trẻ có khoái cảm mãnh liệt với những kích thích ở miệng, đặc biệt là khi bú mẹ. Theo Freud, một số người cắm chốt ở độ tuổi này khi đạt đến tuổi trưởng thành tiếp tục muốn nhận được khoái cảm từ việc ăn, uống và hút thuốc và cũng có những lo âu kéo dài liên quan tính phụ thuộc hay độc lập. 

Giai đoạn hậu môn – The Anal Stage

Ở khoảng 1,5 tuổi, trẻ em bước vào giai đoạn hậu môn khi chúng có khoái cảm tâm lý tính dục từ việc đi bồn cầu. Nếu như việc dạy dỗ đi vệ sinh quá nghiêm khắc hoặc quá dễ dãi – trẻ sẽ bị cắm chốt ở giai đoạn này. Một số người bị cắm chốt ở giai đoạn hậu môn sẽ dẫn đến một cuộc sống gắn với việc “kìm nén mọi thứ” – sống gọn gàng, keo kiệt và bướng bỉnh hoặc ít hòa đồng, ngược lại thì bừa bộn và hoang phí. (Nhớ lại khái niệm falsifiable – tính phản nghiệm ở chương 2 – Phương pháp nghiên cứu tâm lý học. Liệu bạn có thể nghĩ ra bất kỳ bằng chứng nào mâu thuẫn với khía cạnh này trong lý thuyết của Freud không?) 

Giai đoạn dương vật – The Phallic Stage

Bắt đầu từ khoảng 3 tuổi, trẻ bước vào giai đoạn dương vật, trẻ bắt đầu tự nghịch dương vật của mình và theo Freud thì chúng trở nên bị hấp dẫn tình dục với cha mẹ mà có giới tính đối lập với chúng. Freud lập luận rằng bé trai ở giai đoạn này sợ bị cắt mất dương vật trong khi ở các bé gái xuất hiện việc “ghen tị dương vật”. Những ý tưởng này luôn đáng ngờ và ngày nay cũng ít người tiếp tục tin vào nó. 

Giai đoạn ẩn tàng – The Latent Period

Freud cho rằng, từ khoảng 5 đến 6 tuổi cho tới khi dậy thì hầu hết trẻ em bước vào giai đoạn ẩn tàng –  trẻ kìm nén những hứng thú tâm tính dục. Ở thời điểm này, chúng hầu hết chơi với bạn bè cùng giới. Giai đoạn ẩn tàng thể hiện rõ nét ở văn hóa Âu Châu và không xuất hiện ở mọi nền văn hóa. 

Giai đoạn phát dục – The Genital Stage

Bắt đầu từ lúc dậy thì, thanh niên trẻ tuổi có mối quan tâm mạnh mẽ đến tình dục với người khác. Giai đoạn này được gọi giai đoạn phát dục. Theo Freud, bất kỳ ai bị cắm chốt ở giai đoạn trước đó thì sẽ có ít dục năng hơn ở giai đoạn sinh dục. Những cá nhân đương đầu thành công ở các giai đoạn trước đó thì giờ sẽ tìm được sự thỏa mãn chủ yếu từ quan hệ tình dục. 

Source: Kalat, J. W. (2017). Introduction to psychology (11ed). Boston, MA: Cengage Learning.